Kurucu Şehirler: Bursa ve Floransa

Tarihi, dini, toplumsal ve kültürel açıdan belirgin farklar taşıyan, siyasi ve idari yapıları ile ayrışan Klasik Çağ Osmanlı Bursa’sı ve Rönesans Floransa’sının tarihi müştereklerinden söz etmek ilk bakışta yadırganabilir.

Atölye Yürütücüleri

Doç. Dr. Aynur Atmaca Can, Dr. Funda Budak

Amaç

Klasik Çağ Osmanlı Bursa’sı ve Quattrocento1 Floransa’sında devlet gelenekleri, üretim tarzları, ticaret ilişkileri, refah büyüklükleri ve kent yapıları kıyaslanarak bu kentlerin gelişimlerindeki benzerlik ve farklılıkların tespiti amaçlanmaktadır.

Hedefler

Osmanlı Devleti’nin dibacesi Bursa ve İtalya’nın kraliçesi Floransa, toplumsal, kültürel arka planlar ve siyasi farklılıklar temelinde eşitsiz konumlarıyla araştırılması ve tartışılmasından çıkacak bilgi ve yorumun paylaşılması hedeflenmektedir.

Önem ve Gerekçeler

Tarihi, dini, toplumsal ve kültürel açıdan belirgin farklar taşıyan, siyasi ve idari yapıları ile ayrışan Klasik Çağ Osmanlı Bursa’sı ve Rönesans Floransa’sının tarihi müştereklerinden söz etmek ilk bakışta yadırganabilir. Gelgelelim, söz konusu dönemde bir kuruluş öyküsü ile yola çıkmalarının yanı sıra dünya imparatorluğu ve medeniyeti yaratmada oynadıkları rol ile kültürel kimliklerindeki gelişim iki kenti mukayesede değerlendirilebilecek kıstaslar sunmaktadır. Bu kentlerin kaderlerini birbirine yaklaştıran diğer önemli olgu, Akdeniz havzasının doğu ve batısında pek çok bölgeye yayılan ticari dolayısıyla diplomatik ilişkileri bizzat kurmalarıdır. Zamanın coğrafi ve teknik zorlukları düşünüldüğünde bugün hiç çekinmeden adsız kahramanlar olarak niteleyebileceğimiz diplomat tüccarlar, on dördüncü yüzyıldan itibaren Hindistan’dan Tebriz’e, Tokat’a; Halep’ten İskenderiye’ye kervanlarla yolculuk ettiler. Onları önce İtalya’ya sonra da Kuzey Avrupa’ya bağlayacak olan Bursa’ya ulaştılar.

Venedik, Cenova ve Floransalı tüccarlar ise önce Bizans daha sonra da Osmanlılar devrinde Pera’da bulundurdukları temsilcilikler vasıtasıyla Bursa pazarlarından ipek, baharat, inci v.b malları kaliteli yünlü kumaşlar, altın, gümüş gibi değerli metaller karşılığında satın alıyorlardı. Osmanlı Devleti’nin sağladığı ahitname (kapitülasyon) cinsinden ayrıcalıklar ile Bursa kadı sicillerinde ve gümrük mukataalarındaki kayıtlar, Bursa’nın önce Venedik ve Cenova daha sonra da Floransa ile sürdürdüğü siyasi ve ticari ilişkilerin Bizans sonrası dönemde de yoğun olduğunun göstermekteydi. Bilgi alışverişinden mal değişimine ticaret ile yaratılan zenginlik, söz konusu kent yönetimleri ve sakinlerine gelecek yüzyılları da kapsayacak ayrıcalıklı koşullar yaratmıştı. Anılan dönem, her iki kentte, değişen iktidar ilişkilerine, artan nüfusa ve fiziksel dönüşüme tanık olmuştu. Bu çalışma, Bursa ve onun Floransa olan ilişkisinin tanımlanması temelinde ele alınmaktadır. Kurucu şehirlerin mukayeseli olarak mekânsal, sosyal ve ekonomik bağlamları ile araştırılmasından süzülen bilgi notunun günümüz şehir ve şehircilik sorunlarının çözümünde yararlanılabilecek bir referans kaynak oluşturabilecektir.

Hedef Kitle

Atölye sonucunda erişilen bilgi ve yorum literatüre özgün bir katkı sağlaması yanında şehir ve yerel yönetimler alanında çalışan araştırmacı, öğrenci, akademisyen ve kent yöneticilerine teorik ve pratik alanda fayda sunacaktır.

Yöntem
Kaynak tarama, görsel arşiv oluşturma ve yerinde yapılacak gözlem, tespit ve görselleştirme ile benzerlikleri ve farklılıkları açısından mukayeseli değerlendirmeye dayalı mekânlar çözümlenmesi yapılacaktır.

Uygulama Adımları

İlk aşama 18-19 Mayıs 2017 tarihlerinde Bursa’da gerçekleştirecek ilk atölye toplantısıdır. Yerinde tespit, yerel arşiv araştırması ve görsel materyal toplamayı içine alan bu safha atölye yürütücüleri Doç. Dr. Aynur Atmaca Can ve Dr. Funda Budak’ın katılımıyla gerçekleşecektir.

İkinci aşama 13 Haziran 2017 saat 10 30- 13 00’te Esenler’de Yıldız Teknik Üniversitesi Davutpaşa Kampüsü Otağ-ı Hümayun’da katılımcılara açık konuşma ve tartışmalardan oluşan aktif bir atölye toplantısı gerçekleştirilecektir. Bu sunuma Prof. Suraıya Faroqhı’nin konuşması eşliğinde atölye yürütücüleri Doç. Dr. Aynur Atmaca Can, Dr. Funda Budak olmak üzere Doç. Dr. Ebru Erdönmez Dinçer, Yrd. Doç. Dr. Murat Şentürk, Yrd. Doç. Dr. Ali Cançelik, Doktora Öğrencisi Semanur Çelikbağ Ekinci ile konu tartışılacaktır.

30 Eylül- 2 Ekim 2017 tarihlerinde atölye yürütücülerinin katıldığı Floransa inceleme gezisi düzenlenecektir. Gezi talep doğrultusunda atölye katılımcılarına ve Şehir Düşünce Merkezi Bilim Kurulu üyelerine açıktır.

Dördüncü aşama 30 Ekim 2017’de atölye çalışmasından elde edilen bilgi ve yorumların paylaşılmasını içeren sunum programı Esenler Kadir Topbaş Kültür Merkezinde gerçekleştirilecektir.

Son adım 30 Kasım 2017’de hazırlanan bilgi ve materyalin kitap olarak yayınlanmak üzere Esenler Şehir Düşünce Merkezi’ne teslim edilmesi ile tamamlanacaktır.

Katılımcılar

Kişiler	Alanlar	Başlıklar
Doç. Dr. Aynur Can	Makale ve kitap editörlüğü	Kurucu Şehirler: Bursa ve Floransa
Dr. Funda Budak	Makale ve kitap editörlüğü	Kurucu Şehirler: Bursa ve Floransa
Semanur Çelikbağ Ekinci (Doktora Öğrencisi)	Makale
Prof. Suraıya Faroqhı	Konuşma metni derleme
Doç. Dr. Ebru Erdönmez Dinçer
Yrd. Doç. Dr. Murat Şentürk
Yrd. Doç. Dr. Ali Cançelik

Atölye Sonuçlarının Yaygınlaştırılması

İki atölye sunum programı ve kitap basımı suretiyle yaygınlaştırılacaktır.